Is het bij jou thuis ook zo koud? Bij ons gaat de verwarming in ieder geval niet meer aan, zoals oma altijd zei: “je trekt maar een warme trui aan” en dat doen we ook, misschien nog een fleece-dekentje erbij. De energiekosten rijzen de pan uit. Dat komt natuurlijk door Poetin, van wie we niet meer afhankelijk willen zijn. We moeten uit andere, duurdere bronnen gaan putten. Solidair zijn met Oekraïne en ons steentje bijdragen kost nu eenmaal geld.
Gelukkig heeft het kabinet iets bedacht om ons allemaal te helpen met het betalen van onze energierekening: de energietoeslag van €1300,-. Ons allemaal? Nee, toch niet. Iedereen behalve bewoners van een instelling, jongeren tot 21 jaar, dak- en thuislozen én studenten. De uitzondering voor die eerste drie groepen is te begrijpen: bewoners van een instelling hebben geen energierekening, jongeren tot 21 jaar moeten volgens de wet worden ondersteund door hun ouders en dak- en thuislozen hebben, je raadt het al, geen huis en dus geen energierekening. Voor studenten wordt als reden gegeven dat hun woonsituatie divers is en hun energielasten dus ook.
Dat klinkt als een erg algemene en kromme uitleg, omdat er verschil zit in hoe studenten wonen en wat zij van stijgende energieprijzen merken, sluiten we maar gewoon alle studenten uit van de toeslag. Dat is bijzonder, aangezien ook niet alle huishoudens die momenteel wél aanspraak maken op de energietoeslag op dezelfde manier worden geraakt. Dat is nu eenmaal wat je krijgt met zo’n algemene maatregel, natuurlijk profiteert de een daar meer van dan de ander en dat is ook niet erg, er moest snel worden ingegrepen. Wat dan wél raar is, is om studenten en andere hulpbehoevenden langs verschillende meetlatten te leggen.
Studenten worden onterecht uitgesloten van energietoeslag
Ook de Rechtbank Gelderland gaat niet mee in de redenering van de overheid, in dit geval de gemeente Nijmegen. Volgens de uitspraak maakt de gemeente op deze manier “een niet te rechtvaardigen onderscheid” en worden studenten “ten onrechte uitgesloten” van de energietoeslag. Klinkt als duidelijke taal, toch? Blijkbaar niet duidelijk genoeg, het kabinet blijft bij het standpunt dat studenten niet in aanmerking komen voor de toeslag. De reden? De woonsituatie van studenten is te divers. Die hadden we nog niet eerder gehoord.
De gemeente Groningen interpreteert de uitspraak van de rechter ook op een bijzondere manier. Volgens de wethouder “is het niet duidelijk of de rechter bij ons beleid tot dezelfde conclusie zou komen”. Klinkt leuk, slaat natuurlijk nergens op. In de uitspraak van de rechter staat duidelijk dat de diverse woonsituatie een veel te algemene reden is om álle studenten uit te sluiten. Waar verwijst de gemeente Groningen naar bij het afwijzen van studenten voor de energietoeslag? De richtlijn van de landelijke overheid op basis waarvan studenten worden uitgesloten vanwege, inderdaad, de diverse woonsituatie.
Dat steekt, voelt oneerlijk en willekeurig en dat is het ook. Alleen al in Groningen staan meer dan 36.000 studenten ingeschreven. Al deze studenten hebben op de een of andere manier last van de stijgende energieprijzen. Dat geldt voor studenten die alleen wonen en een eigen energiecontract hebben, voor samenwonende studenten die gezamenlijk een eigen energiecontract hebben en ook voor studenten die all-in huren, voor wie dus de huisbaas het energiecontract op zijn naam heeft staan. Die verhuurder is natuurlijk ook niet gek en berekent de gestegen energieprijzen door aan de huurders. Het excuus dat de woonsituatie van studenten “te divers” is, is dus een lege huls. Ja, de woonsituatie van studenten is divers, maar betekent dit dat studenten geen last hebben van energierekeningen die door het dak schieten?
Natuurlijk moet je geen energietoeslag uitkeren aan studenten die nog thuis wonen, maar laat even bezinken hoe kortzichtig het is om met dit argument bijna een half miljoen uitwonende studenten te laten stikken in hun energierekening. Vervolgens verwijst het Rijk naar de individuele bijzondere bijstand en dat terwijl de rechter al lang en breed heeft bepaald dat dit geen redelijk alternatief is voor de energietoeslag. Alweer probeert het kabinet studenten van het kastje naar de muur te sturen. Alweer doet het kabinet dit met een juridisch op zijn minst wankele onderbouwing. Alweer moeten we zelf in de complexe overheidssystemen, beleidsregels en richtlijnen op zoek gaan naar ons gelijk.
Dat het ook anders kan, laat een aantal gemeenten zien. Zo kunnen studenten in onder andere Zwolle, Den Bosch en Middelburg de toeslag aanvragen. In Tilburg is vereist dat je een zelfstandige woonruimte (bijv. een studio) hebt en in Delft kun je de toeslag aanvragen als je het energiecontract op je naam hebt staan. Nu zijn die laatste twee oplossingen niet ideaal, aangezien studentenhuizen worden uitgesloten (Tilburg) en je geen aanspraak maakt wanneer je all-in huurt (Delft). Goed dat deze steden wél hun verantwoordelijkheid nemen en de ongelijke behandeling (op zijn minst deels) wegnemen. Aan de andere kant, op deze manier wordt de situatie nog onoverzichtelijker en oneerlijker, aangezien er nu naast een verschil tussen studenten en niet-studenten ook nog een onderscheid tussen studenten(steden) onderling ontstaat. Daarmee is de situatie al helemaal niet meer uit te leggen.
Op Prinsjesdag heeft het kabinet nieuwe maatregelen aangekondigd om de energiearmoede terug te dringen. Zijn daarmee de verschillen opgelost? Is er rekening gehouden met de vaak specifieke woonsituatie van studenten? Krijgen we alsnog energietoeslag? Nee, nee en nee. Wel kwam er een prijsplafond. Gas wordt maximaal €1,50 per m3 en elektriciteit €0,70 per KWh. Gaan studenten hiervan profiteren? Een aantal wel, maar het wat grotere studentenhuis schiet hier veel minder mee op. Er geldt namelijk een volumegrens op basis van wat een normaal huishouden verbruikt. Zo wordt er gedacht aan 1200 m3 gas en 2400 KWh elektriciteit. Een wat groter studentenhuis van zo’n tien personen verbruikt al gauw tegen de 3000 m3 en 7000-8000 KWh. Een ander groot probleem is het feit dat veel studentenhuizen niet of nauwelijks zijn geïsoleerd, overal kieren en gaten hebben of zelfs niet zijn uitgerust met dubbel glas. Op die manier verbruikt zelfs een studentenhuis van vijf personen zo’n 3000 kuub. Voor verhuurders is de prikkel om te verduurzamen klein, vooral wanneer huurders zelf de energierekening betalen.
Al met al lijkt het erop dat dit kabinet veel te weinig oog heeft voor de moeilijke positie waarin studenten zich bevinden. Oude, slecht geïsoleerde en tochtige woningen, fraude met energie-indexen en ten onrechte uitgesloten van energietoeslag met als gevolg een rekening die door het (niet-geïsoleerde) dak schiet. Het kabinet wijst naar de gemeenten en de gemeenten wijzen terug, terecht. De energietoeslag wordt momenteel dan wel uitgekeerd door gemeenten, maar de financiering komt vanuit het Rijk. Daarnaast zeggen gemeenten dat het voor het Rijk veel makkelijker is om de toeslag aan studenten uit te keren en met een oplossing voor álle studenten te komen. Vanuit Den Haag horen we die echter nog niet. Een ideetje? Laat uitwonende studenten per huishouden of adres een aanvraag doen voor energietoeslag. Wonen ze alleen of hebben gezamenlijk een eigen energiecontract? Dan is het makkelijk. Hebben ze dat niet omdat de huisbaas de energie betaalt? Laat ze dan een uitsplitsing van kosten in kale huur en energiekosten meesturen met de aanvraag. Het is allemaal niet zó moeilijk. Het kabinet moet de zorgen en problemen van studenten eindelijk serieus gaan nemen en in beweging komen. Het is dus tijd om aan Den Haag te laten zien dat het nu wel klaar is met ‘studentje pesten’, tijd voor actie en tijd voor een oplossing. Te beginnen met een protest, aankomende donderdag om 18:00 op de Grote Markt, waar we onze stem laten horen en aan het kabinet laten zien dat dit zo niet langer kan!
